Morgen wordt opnieuw een buitengewoon interessante onweersdag, met kans op gevaarlijke omstandigheden. Aan de voorzijde van een verscherpende hoogtetrog, zichtbaar op de 500 hPa kaart, wordt met een zuid tot zuidoostelijke stroming opnieuw warme tot zeer warme lucht aangevoerd. Deze lucht is nog behoorlijk vochtig, ook mede dankzij de buien van maandag, die flink wat vocht hebben gebracht dat nog kan verdampen.
De temperatuur op grondniveau zal snel oplopen in de ochtenduren, ondanks nog een vrij dik pakket stratocumulus en altocumulus dat vannacht overtrekt. Deze bewolking zal ook deels verdwijnen door de opbouw van een tijdelijke rug op hoogte en aanvoer van warme lucht op hoogte. Bij een T850 oplopend van 11 naar 15 tot 17 graden komen de maxima uit rond 26 graden in het uiterste zuidwesten van Nederland en het westen van België en 28 tot 34 graden, lokaal 35 graden, verder landinwaarts. De sterkste aanvoer van warmte op hoogte is tussen 11:00 en 15:00 morgen.
Door deze warme lucht op hoogte wordt convectie heel effectief beperkt. Dat kan je positief opvatten, omdat hierdoor de temperatuur op grondniveau verder kan oplopen zonder gehinderd te worden door allerlei cumuli die al snel ontstaan. In de namiddag begint de T850 weer snel af te lopen naar 14 graden om 20u en 11 graden om 23u. Deze plotselinge opbouw en afbouw van warmte levert waarschijnlijk een flink spektakel op. Een koufront, behorende bij een lagedrukgebied boven de Britse Eilanden, ligt om 14:00u over het noordwesten van Frankrijk met een boog in de richting van Parijs naar Bordeaux.
Aan de voorzijde bevindt zich een thermische convergentielijn, waarop een klein laagje kan ontstaan. Dit laagje zou dan ontstaan ten zuiden van Luik in België, om vervolgens vrijwel pal naar het noorden te trekken. De grondwind kan rond dit laagje aan de oost- en noordzijde krimpen naar ZO tot NO, waardoor er een gunstiger windprofiel (met sterke windruiming met hoogte) ontstaat voor zeer zware buien, die mogelijk uitgroeien tot een supercell. Het belangrijkste zal echter de ontwikkeling van een lijn met onweersbuien zijn. Dit zal vermoedelijk gebeuren ergens tussen het koufront en de thermische lijn.
De hoogste temperaturen worden morgen bereikt in het zuidoosten van Nederland, de Kempen en langs de flank van de Ardennen. Aan Duitse zijde vinden we de hoogste woorden uiteraard in het Rijndal en de Eifel, alsmede het Ruhrgebied. In dit gebied loopt de onstabiliteit volgens GFS/Hirlam op naar 1500 J/kg aan MLCAPE rond 17:00u. Tegelijkertijd nadert in de bovenlucht een verscherpende trog, die aan de zuidkant 'door zwiept' zodat hij min of meer NW-ZO gekanteld staat. Dit is van groot belang voor de evolutie van het MCS.
De windschering wordt door deze kanteling zodanig georganiseerd dat het MCS lang kan profiteren van de warme bovenlucht. De ijskappen worden meer in de richting van NNW geblazen dan NO, terwijl de buien meer richting NO trekken, gelijk met de trekrichting van het koufront en de thermische convergentielijn. Op de convergentielijn kunnen al voor de ontwikkelende buienlijn enkele losse cellen ontstaan, die potentie hebben voor het zwaarste weer.
Mocht er een klein laagje ontstaan, is de kans op de ontwikkeling van een supercell en het risico op een tornado betrekkelijk groot. Verder komen de gebruikelijke gevaren nog erbij: grote hagel en (zeer) zware windstoten. Hiermee komen we bij de dynamiek van morgen: er nadert de eerdergenoemde en verscherpende trog, die zorgt voor gedwongen optilling in de atmosfeer en daarmee enig gebrek aan thermische onstabiliteit flink compenseert (zelfs nog meer dan maandag!).
Verder zorgt het verscherpen van de trog voor een toename aan windsnelheid hogerop in de atmosfeer. De wind op 1,5 km loopt op naar 35 knopen, op 5 km komt zelfs 60-65 knopen te staan. Deze waarden zijn behoorlijk zeldzaam en leiden, in combinatie met de gedwongen optilling bij het front en de thermische onstabiliteit, tot de vorming van een explosieve buienlijn. Vooral in de beginfase van de ontwikkeling, waarin de convectieve cellen nog redelijk afgezonderd van elkaar zijn, bestaat er kans op grote hagel en de vorming van een supercell.
Later clusteren de buien samen en ontwikkelt zich opnieuw een MCS, een buienlijn, die in razend tempo naar het noordoosten trekt. Denk hierbij aan snelheden tussen de 80 en 100 km/uur, dat absoluut niet op de snelwegen is bij te houden. Omdat er hogerop in de atmosfeer veel wind staat, en de treksnelheid van het systeem hoog ligt, kunnen er zeer zware windstoten optreden. Mijn inschatting, momenteel, ligt in de orde 100-120 km/uur, maar ik sluit hogere windstoten niet uit. Methode Ivens, die gehanteerd kan worden voor dit soort buienlijnen, komt (conservatief ingevuld) op 55 knopen of 103 km/uur.
Dan is er nog het gevaar voor overvloedige neerslag. Zowel GFS, ECMWF als Hirlam berekenen opnieuw totalen in de orde van enkele tientallen millimeters per 3 of 6 uur. De mesoschaal modellen komen meestal met 8-12 mm/uur. De grootste neerslagsommen worden daarbij vooral boven het midden en (zuid)westen berekend. Hier ligt een behoorlijk consistente synoptische evolutie in de modellen aan ten grondslag: zij laten een laagje ontwikkelen, wat ik al reeds noemde.
Aan de westzijde van dit laag zou onvermijdelijk een vertraging optreden van de doorgang van het koufront. Hierdoor kan de convectie zich aldaar uitsmeren en zorgen voor een meer langdurige periode van matige of zware regen, terwijl de zwaarste cellen (de voorzijde van het complex) verder trekken. De intensiteit ligt hierbij lager dan bij de zwaarste cellen aan het begin van het complex.
Het gevaar voor overvloedige neerslag zit vooral hierbij, want daar kan sprake zijn van >10 mm/15 min, terwijl west van een eventueel laagje eerder sprake is van 10 mm/uur of 2,5mm/15 min. Het totaal over 3 of 6 uur is alleen groter.
Een en ander is hieronder in een kaartje weergegeven. De situatie is geschetst voor 14:00 uur morgen. Het koufront ligt dan nog buiten de grenzen van de Benelux, de convergentielijn ligt ruwweg van zuidwest Nederland via Brussel naar de regio ten oosten van Parijs.
De zwarte lijn is het gebied waarin ik zware buien verwacht, maar nauwelijks of geen extreme dingen zoals windstoten >100 km/u en grote hagel. In het rode gebied kan dat wel gebeuren, mogelijk zelfs op grote schaal (evenwijdig aan de buienlijn).
Het feit dat de rode lijn pas ergens in midden Nederland en iets ten westen van België begint, om vervolgens uit te strekken naar het noordwesten van Duitsland tot aan de zuidkant van Denemarken, heeft alles te maken met de vermoedelijke evolutie van het MCS.
De zwaarste verschijnselen treden vaak pas na enige tijd op, nadat het MCS zich heeft ontwikkeld en een sterke eigen dynamiek heeft opgebouwd (voor de termenliefhebbers: ontwikkeling van de rear inflow jet).
Gr. Ben
P.S. zal proberen morgen het kaartje nog tussendoor, meer ingezoomd, bij te werken.
De temperatuur op grondniveau zal snel oplopen in de ochtenduren, ondanks nog een vrij dik pakket stratocumulus en altocumulus dat vannacht overtrekt. Deze bewolking zal ook deels verdwijnen door de opbouw van een tijdelijke rug op hoogte en aanvoer van warme lucht op hoogte. Bij een T850 oplopend van 11 naar 15 tot 17 graden komen de maxima uit rond 26 graden in het uiterste zuidwesten van Nederland en het westen van België en 28 tot 34 graden, lokaal 35 graden, verder landinwaarts. De sterkste aanvoer van warmte op hoogte is tussen 11:00 en 15:00 morgen.
Door deze warme lucht op hoogte wordt convectie heel effectief beperkt. Dat kan je positief opvatten, omdat hierdoor de temperatuur op grondniveau verder kan oplopen zonder gehinderd te worden door allerlei cumuli die al snel ontstaan. In de namiddag begint de T850 weer snel af te lopen naar 14 graden om 20u en 11 graden om 23u. Deze plotselinge opbouw en afbouw van warmte levert waarschijnlijk een flink spektakel op. Een koufront, behorende bij een lagedrukgebied boven de Britse Eilanden, ligt om 14:00u over het noordwesten van Frankrijk met een boog in de richting van Parijs naar Bordeaux.
Aan de voorzijde bevindt zich een thermische convergentielijn, waarop een klein laagje kan ontstaan. Dit laagje zou dan ontstaan ten zuiden van Luik in België, om vervolgens vrijwel pal naar het noorden te trekken. De grondwind kan rond dit laagje aan de oost- en noordzijde krimpen naar ZO tot NO, waardoor er een gunstiger windprofiel (met sterke windruiming met hoogte) ontstaat voor zeer zware buien, die mogelijk uitgroeien tot een supercell. Het belangrijkste zal echter de ontwikkeling van een lijn met onweersbuien zijn. Dit zal vermoedelijk gebeuren ergens tussen het koufront en de thermische lijn.
De hoogste temperaturen worden morgen bereikt in het zuidoosten van Nederland, de Kempen en langs de flank van de Ardennen. Aan Duitse zijde vinden we de hoogste woorden uiteraard in het Rijndal en de Eifel, alsmede het Ruhrgebied. In dit gebied loopt de onstabiliteit volgens GFS/Hirlam op naar 1500 J/kg aan MLCAPE rond 17:00u. Tegelijkertijd nadert in de bovenlucht een verscherpende trog, die aan de zuidkant 'door zwiept' zodat hij min of meer NW-ZO gekanteld staat. Dit is van groot belang voor de evolutie van het MCS.
De windschering wordt door deze kanteling zodanig georganiseerd dat het MCS lang kan profiteren van de warme bovenlucht. De ijskappen worden meer in de richting van NNW geblazen dan NO, terwijl de buien meer richting NO trekken, gelijk met de trekrichting van het koufront en de thermische convergentielijn. Op de convergentielijn kunnen al voor de ontwikkelende buienlijn enkele losse cellen ontstaan, die potentie hebben voor het zwaarste weer.
Mocht er een klein laagje ontstaan, is de kans op de ontwikkeling van een supercell en het risico op een tornado betrekkelijk groot. Verder komen de gebruikelijke gevaren nog erbij: grote hagel en (zeer) zware windstoten. Hiermee komen we bij de dynamiek van morgen: er nadert de eerdergenoemde en verscherpende trog, die zorgt voor gedwongen optilling in de atmosfeer en daarmee enig gebrek aan thermische onstabiliteit flink compenseert (zelfs nog meer dan maandag!).
Verder zorgt het verscherpen van de trog voor een toename aan windsnelheid hogerop in de atmosfeer. De wind op 1,5 km loopt op naar 35 knopen, op 5 km komt zelfs 60-65 knopen te staan. Deze waarden zijn behoorlijk zeldzaam en leiden, in combinatie met de gedwongen optilling bij het front en de thermische onstabiliteit, tot de vorming van een explosieve buienlijn. Vooral in de beginfase van de ontwikkeling, waarin de convectieve cellen nog redelijk afgezonderd van elkaar zijn, bestaat er kans op grote hagel en de vorming van een supercell.
Later clusteren de buien samen en ontwikkelt zich opnieuw een MCS, een buienlijn, die in razend tempo naar het noordoosten trekt. Denk hierbij aan snelheden tussen de 80 en 100 km/uur, dat absoluut niet op de snelwegen is bij te houden. Omdat er hogerop in de atmosfeer veel wind staat, en de treksnelheid van het systeem hoog ligt, kunnen er zeer zware windstoten optreden. Mijn inschatting, momenteel, ligt in de orde 100-120 km/uur, maar ik sluit hogere windstoten niet uit. Methode Ivens, die gehanteerd kan worden voor dit soort buienlijnen, komt (conservatief ingevuld) op 55 knopen of 103 km/uur.
Dan is er nog het gevaar voor overvloedige neerslag. Zowel GFS, ECMWF als Hirlam berekenen opnieuw totalen in de orde van enkele tientallen millimeters per 3 of 6 uur. De mesoschaal modellen komen meestal met 8-12 mm/uur. De grootste neerslagsommen worden daarbij vooral boven het midden en (zuid)westen berekend. Hier ligt een behoorlijk consistente synoptische evolutie in de modellen aan ten grondslag: zij laten een laagje ontwikkelen, wat ik al reeds noemde.
Aan de westzijde van dit laag zou onvermijdelijk een vertraging optreden van de doorgang van het koufront. Hierdoor kan de convectie zich aldaar uitsmeren en zorgen voor een meer langdurige periode van matige of zware regen, terwijl de zwaarste cellen (de voorzijde van het complex) verder trekken. De intensiteit ligt hierbij lager dan bij de zwaarste cellen aan het begin van het complex.
Het gevaar voor overvloedige neerslag zit vooral hierbij, want daar kan sprake zijn van >10 mm/15 min, terwijl west van een eventueel laagje eerder sprake is van 10 mm/uur of 2,5mm/15 min. Het totaal over 3 of 6 uur is alleen groter.
Een en ander is hieronder in een kaartje weergegeven. De situatie is geschetst voor 14:00 uur morgen. Het koufront ligt dan nog buiten de grenzen van de Benelux, de convergentielijn ligt ruwweg van zuidwest Nederland via Brussel naar de regio ten oosten van Parijs.
De zwarte lijn is het gebied waarin ik zware buien verwacht, maar nauwelijks of geen extreme dingen zoals windstoten >100 km/u en grote hagel. In het rode gebied kan dat wel gebeuren, mogelijk zelfs op grote schaal (evenwijdig aan de buienlijn).
Het feit dat de rode lijn pas ergens in midden Nederland en iets ten westen van België begint, om vervolgens uit te strekken naar het noordwesten van Duitsland tot aan de zuidkant van Denemarken, heeft alles te maken met de vermoedelijke evolutie van het MCS.
De zwaarste verschijnselen treden vaak pas na enige tijd op, nadat het MCS zich heeft ontwikkeld en een sterke eigen dynamiek heeft opgebouwd (voor de termenliefhebbers: ontwikkeling van de rear inflow jet).
Gr. Ben
P.S. zal proberen morgen het kaartje nog tussendoor, meer ingezoomd, bij te werken.
Bericht laatst bijgewerkt: 13-07-2010 23:13
Morgen Weeralarm?
