Dit schreef ik ongeveer een jaar geleden op VWK-web:
Trouwens heb ik nog wat dingen nagezocht over de nacht van 15 op 16 februari 1956. Een echte diepvriesnacht waarbij in driekwart van het land temperaturen onder de -20 werden geregistreerd en Volkel -25,2 en Uithuizermeeden -26,8°C als minimum noteerden.
Gedurende de nacht van 15 op 16 februari bivakkeert een zogenoemd 'zadelgebied' boven Nederland, in dit geval gaat het om een restant van een lagedrukgebied tussen twee hogedrukgebieden in. Eén hogedrukkern is te vinden op de oceaan, ten westen van Ierland, en een ander, zeer krachtig exemplaar, met een kerndruk van 1065 hPa, ligt boven Nova Zembla. Van de Arctische depressie, die ons land in de twee voorgaande dagen zoveel sneeuw bracht, is dan, zoals al gezegd, niet veel meer over, aan de grond althans. Wel is op onderstaande kaarten te zien dat de bovenlucht boven onze contreien nog steeds zeer koud is. Deze koude luchtmassa is door de eerdergenoemde 'sneeuwdepressie' in de dagen voorafgaand aan deze nacht vanuit het Poolgebied naar onze streken gevoerd.
Waar aan de grond een zwakke rug van hogedruk herkenbaar is net ten oosten van ons, met een luchtdruk van ongeveer 1016 hPa, is dat op hoogte niet het geval die nacht. Op 850 hPa is net ten zuiden van ons land een zwak restant van een hoogtelaag herkenbaar, gevuld met koude, Arctische lucht. De diktewaarde in de kern ervan bedraagt op dat moment ongeveer 134 dam. De temperatuur op die hoogte ligt dan boven grote delen van het land rond -13 à -14 graden Celsius. Op 500 hPa is er op datzelfde moment een veel beter in stand gehouden hoogtelaag zichtbaar boven Tsjechië: de diktewaarde bedraagt in de kern ervan ongeveer 518 dam en de temperatuur ligt op diezelfde plek rond de -43°C. Boven ons land ligt de temperatuur dan op die hoogte rond -33°C. Zulke koude bovenluchten zijn gunstig voor zeer lage minima.
Ook is de bovenlucht op dat moment vrij droog boven onze omgeving: er is sprake van een relatieve vochtigheid rond de 50% op 700 hPa boven onze contreien. Ook een aanvoer van droge lucht (lage dauwpunten) kan gunstig uitpakken voor lage minima. Ook op 700 hPa is het hoogtelaag goed herkenbaar: de diktewaarde in de kern bedraagt ongeveer 278 dam. Het hoogtelaag wordt in alle gevallen ten zuiden van ons ingetekend: dat betekend dat de stroming op wat grotere hoogte boven ons land zwak noordoost is, waarmee de aanvoer van koude en droge continentale bovenluchten naar onze omgeving verzekerd is. Dit zal in combinatie met een rug van hogedruk aan de grond (geen wind en bewolking), bij zeer sterke uitstraling boven een dik sneeuwdek (10-40 cm verse sneeuw ligt er op dat moment in vrijwel het gehele land), tot zeer lage minima in het grootste deel van ons land leiden die nacht.
Als we de uurgegevens van het KNMI van 15 februari 1956 erbij pakken, zien we dat in de loop van de 15e de luchtdruk op vrijwel alle KNMI-stations met ongeveer 10 hPa stijgt. De wind gaat daarbij vrijwel geheel liggen en het klaart onder een zwakke rug van hogedruk geheel op. Verder is ook te zien dat in de loop van de dag de lucht aangevoerde lucht steeds droger wordt, met dauwpunten die aan het begin van de avond al richting de -20°C zijn gezakt. Die avond zet dat proces zich onder invloed van uitstraling door en uiteindelijk worden in de betreffende nacht dauwpunten een aantal graden beneden de -25°C bereikt. Ik neem Volkel als voorbeeld van hoe die nacht extreme temperaturen konden voorkomen: dit station kwam van de KNMI-stations dan ook als extreemste uit de bus met een minimum van -25,2°C.
In de loop van woensdag 15 februari zien we op vliegbasis Volkel de luchtdruk gedurende de dag stijgen van 1003,8 tot 1013,9 hPa. Aan het begin van de dag (00 UTC) valt er nog sneeuw en de temperatuur bedraagt dan -4,7°C. Ook het dauwpunt bedraagt dan -4,7°C. De bedekkingsgraad is dan (uiteraard) 8 octa's. Rond 13 UTC (14:00 lt) wordt het er droog. Er moet dan inmiddels, naar mijn inschatting, minstens 20 cm verse sneeuw gevallen zijn daar, uitgaande van de opgetreden neerslaghoeveelheden daar sinds maandag 13 februari 1956 tot dat moment (9,2 mm in totaal aan sneeuw bij temperaturen meest een aantal graden onder 0). De temperatuur is dan, bij een inmiddels meer naar noordoost geruimde wind, gedaald tot -7,8°C, bij een dauwpunt van -11,2°C. Vanaf dat moment zien we de bedekkingsgraad in een paar uur tijd afnemen van 8 naar 0 octa's. Ook de wind neemt vanaf dat moment in een paar uur tijd af van 5,1 m/s om 13 UTC naar 0 m/s om 20 UTC. Dit voornaamste oorzaken hiervan, zijn het naderen van de eerdergenoemde zwakke rug van hogedruk vanuit het noorden, en het binnendringen van een portie ijskoude en droge vrieslucht aan de grond vanuit het eveneens met een dik pak sneeuw bedekte Duitsland, waar het sneeuwdek toen overigens al een aantal dagen in vol ornaat aanwezig was. In combinatie met die aanhoudende aanvoer van zeer koude en droge continentale lucht op hoogte, gaat het vervolgens die bewuste avond boven dat dikke sneeuwdek 'hard' onder een heldere hemel en bij windstilte. Om middernacht meldt Volkel al een temperatuur van -20,7°C. Een paar uur later zou er een minimum van -25,2 en een grasminimum van -27,0°C kunnen worden opgetekend.
Hieronder de registratie van die nacht:
Goed te zien is, dat temperatuur en dauwpunt gedurende de nachtelijke uren dicht bij elkaar lagen. Het is dan ook aannemelijk dat er mist is ontstaan. Rond zonsopkomst zien we de temperatuur snel stijgen. Aan de plotse sterke daling van het dauwpunt (tot -27,1°C aan toe) kan worden afgeleid dat de ontstane mist snel moet zijn opgetrokken/aangevoren en dat hierdoor de lucht hierdoor snel droger werd. In de middag zien we de temperatuur snel stijgen onder invloed van de al sterker wordende februarizon een een opstekend zwak noordelijk briesje, dat iets minder koude en droge lucht, oorspronkelijk afkomstig vanaf de Noordzee, aanvoert. We zien dan ook de bedekkingsgraad terug toenemen. Bij het toenemen van de wind zien we ook een kleine drukdaling (dat verklaart ook het tijdelijk opstekende windje). Later die avond gaat de wind bij nieuwe drukstijgingen weer liggen, en het klaart dan ook weer geheel op, maar inmiddels is Volkel aan de grond dan al, zoals al gezegd, in minder koude en droge lucht, beïnvloed door de Noordzee, terecht gekomen. Hierdoor weet het de nacht erop ook bij verre niet meer zo koud te worden: het minimum van de 17e bedroeg 'slechts' -18,3°C op vliegbasis Volkel. De bovenluchten bleven bij een zwakke oostelijke stroming nog wel koud en droog, al begonnen ook hier de scherpste kantjes er al wel vanaf te gaan.
Een illustratie van de op 15-2 al aanwezige koude boven Duitsland:
In de nacht naar 16-2 werden er op meerdere plekken in Nederland flink lage minima opgetekend. Uithuizermeeden was het koudst met -26,8°C. Hieronder heb ik een overzichtje gemaakt van de bij mij bekende minima: als er iemand nog een aanvulling op dit kaartje heeft, hoor ik het trouwens graag.
Ook in Duitsland kwam het regionaal tot een zeer koude nacht:
http://forum.vwkweb.nl/viewtopic.php?f=17&t=11274
Trouwens heb ik nog wat dingen nagezocht over de nacht van 15 op 16 februari 1956. Een echte diepvriesnacht waarbij in driekwart van het land temperaturen onder de -20 werden geregistreerd en Volkel -25,2 en Uithuizermeeden -26,8°C als minimum noteerden.
Gedurende de nacht van 15 op 16 februari bivakkeert een zogenoemd 'zadelgebied' boven Nederland, in dit geval gaat het om een restant van een lagedrukgebied tussen twee hogedrukgebieden in. Eén hogedrukkern is te vinden op de oceaan, ten westen van Ierland, en een ander, zeer krachtig exemplaar, met een kerndruk van 1065 hPa, ligt boven Nova Zembla. Van de Arctische depressie, die ons land in de twee voorgaande dagen zoveel sneeuw bracht, is dan, zoals al gezegd, niet veel meer over, aan de grond althans. Wel is op onderstaande kaarten te zien dat de bovenlucht boven onze contreien nog steeds zeer koud is. Deze koude luchtmassa is door de eerdergenoemde 'sneeuwdepressie' in de dagen voorafgaand aan deze nacht vanuit het Poolgebied naar onze streken gevoerd.
Waar aan de grond een zwakke rug van hogedruk herkenbaar is net ten oosten van ons, met een luchtdruk van ongeveer 1016 hPa, is dat op hoogte niet het geval die nacht. Op 850 hPa is net ten zuiden van ons land een zwak restant van een hoogtelaag herkenbaar, gevuld met koude, Arctische lucht. De diktewaarde in de kern ervan bedraagt op dat moment ongeveer 134 dam. De temperatuur op die hoogte ligt dan boven grote delen van het land rond -13 à -14 graden Celsius. Op 500 hPa is er op datzelfde moment een veel beter in stand gehouden hoogtelaag zichtbaar boven Tsjechië: de diktewaarde bedraagt in de kern ervan ongeveer 518 dam en de temperatuur ligt op diezelfde plek rond de -43°C. Boven ons land ligt de temperatuur dan op die hoogte rond -33°C. Zulke koude bovenluchten zijn gunstig voor zeer lage minima.
Ook is de bovenlucht op dat moment vrij droog boven onze omgeving: er is sprake van een relatieve vochtigheid rond de 50% op 700 hPa boven onze contreien. Ook een aanvoer van droge lucht (lage dauwpunten) kan gunstig uitpakken voor lage minima. Ook op 700 hPa is het hoogtelaag goed herkenbaar: de diktewaarde in de kern bedraagt ongeveer 278 dam. Het hoogtelaag wordt in alle gevallen ten zuiden van ons ingetekend: dat betekend dat de stroming op wat grotere hoogte boven ons land zwak noordoost is, waarmee de aanvoer van koude en droge continentale bovenluchten naar onze omgeving verzekerd is. Dit zal in combinatie met een rug van hogedruk aan de grond (geen wind en bewolking), bij zeer sterke uitstraling boven een dik sneeuwdek (10-40 cm verse sneeuw ligt er op dat moment in vrijwel het gehele land), tot zeer lage minima in het grootste deel van ons land leiden die nacht.
Als we de uurgegevens van het KNMI van 15 februari 1956 erbij pakken, zien we dat in de loop van de 15e de luchtdruk op vrijwel alle KNMI-stations met ongeveer 10 hPa stijgt. De wind gaat daarbij vrijwel geheel liggen en het klaart onder een zwakke rug van hogedruk geheel op. Verder is ook te zien dat in de loop van de dag de lucht aangevoerde lucht steeds droger wordt, met dauwpunten die aan het begin van de avond al richting de -20°C zijn gezakt. Die avond zet dat proces zich onder invloed van uitstraling door en uiteindelijk worden in de betreffende nacht dauwpunten een aantal graden beneden de -25°C bereikt. Ik neem Volkel als voorbeeld van hoe die nacht extreme temperaturen konden voorkomen: dit station kwam van de KNMI-stations dan ook als extreemste uit de bus met een minimum van -25,2°C.
In de loop van woensdag 15 februari zien we op vliegbasis Volkel de luchtdruk gedurende de dag stijgen van 1003,8 tot 1013,9 hPa. Aan het begin van de dag (00 UTC) valt er nog sneeuw en de temperatuur bedraagt dan -4,7°C. Ook het dauwpunt bedraagt dan -4,7°C. De bedekkingsgraad is dan (uiteraard) 8 octa's. Rond 13 UTC (14:00 lt) wordt het er droog. Er moet dan inmiddels, naar mijn inschatting, minstens 20 cm verse sneeuw gevallen zijn daar, uitgaande van de opgetreden neerslaghoeveelheden daar sinds maandag 13 februari 1956 tot dat moment (9,2 mm in totaal aan sneeuw bij temperaturen meest een aantal graden onder 0). De temperatuur is dan, bij een inmiddels meer naar noordoost geruimde wind, gedaald tot -7,8°C, bij een dauwpunt van -11,2°C. Vanaf dat moment zien we de bedekkingsgraad in een paar uur tijd afnemen van 8 naar 0 octa's. Ook de wind neemt vanaf dat moment in een paar uur tijd af van 5,1 m/s om 13 UTC naar 0 m/s om 20 UTC. Dit voornaamste oorzaken hiervan, zijn het naderen van de eerdergenoemde zwakke rug van hogedruk vanuit het noorden, en het binnendringen van een portie ijskoude en droge vrieslucht aan de grond vanuit het eveneens met een dik pak sneeuw bedekte Duitsland, waar het sneeuwdek toen overigens al een aantal dagen in vol ornaat aanwezig was. In combinatie met die aanhoudende aanvoer van zeer koude en droge continentale lucht op hoogte, gaat het vervolgens die bewuste avond boven dat dikke sneeuwdek 'hard' onder een heldere hemel en bij windstilte. Om middernacht meldt Volkel al een temperatuur van -20,7°C. Een paar uur later zou er een minimum van -25,2 en een grasminimum van -27,0°C kunnen worden opgetekend.
Hieronder de registratie van die nacht:
Goed te zien is, dat temperatuur en dauwpunt gedurende de nachtelijke uren dicht bij elkaar lagen. Het is dan ook aannemelijk dat er mist is ontstaan. Rond zonsopkomst zien we de temperatuur snel stijgen. Aan de plotse sterke daling van het dauwpunt (tot -27,1°C aan toe) kan worden afgeleid dat de ontstane mist snel moet zijn opgetrokken/aangevoren en dat hierdoor de lucht hierdoor snel droger werd. In de middag zien we de temperatuur snel stijgen onder invloed van de al sterker wordende februarizon een een opstekend zwak noordelijk briesje, dat iets minder koude en droge lucht, oorspronkelijk afkomstig vanaf de Noordzee, aanvoert. We zien dan ook de bedekkingsgraad terug toenemen. Bij het toenemen van de wind zien we ook een kleine drukdaling (dat verklaart ook het tijdelijk opstekende windje). Later die avond gaat de wind bij nieuwe drukstijgingen weer liggen, en het klaart dan ook weer geheel op, maar inmiddels is Volkel aan de grond dan al, zoals al gezegd, in minder koude en droge lucht, beïnvloed door de Noordzee, terecht gekomen. Hierdoor weet het de nacht erop ook bij verre niet meer zo koud te worden: het minimum van de 17e bedroeg 'slechts' -18,3°C op vliegbasis Volkel. De bovenluchten bleven bij een zwakke oostelijke stroming nog wel koud en droog, al begonnen ook hier de scherpste kantjes er al wel vanaf te gaan.
Een illustratie van de op 15-2 al aanwezige koude boven Duitsland:
In de nacht naar 16-2 werden er op meerdere plekken in Nederland flink lage minima opgetekend. Uithuizermeeden was het koudst met -26,8°C. Hieronder heb ik een overzichtje gemaakt van de bij mij bekende minima: als er iemand nog een aanvulling op dit kaartje heeft, hoor ik het trouwens graag.
Ook in Duitsland kwam het regionaal tot een zeer koude nacht:
http://forum.vwkweb.nl/viewtopic.php?f=17&t=11274
Bericht laatst bijgewerkt: 03-02-2012 18:12
Fanatiek stratushater
