Het voorjaar: achterstand wordt minder, maar de Wadden lopen achter

Met het relatief warme weer van de afgelopen week, en vooral van de komende week wordt de achterstand die de natuur had opgelopen snel minder. Maar hoe bepaal je precies hoeveel die achterstand is?

De meest directe methode is natuurlijk om dit waar te nemen aan de natuur zelf. Wanneer komen voorjaarsplanten in bloei, wanneer komt het blad aan de bomen? Het beste werkt het als je steeds op dezelfde plaats waarneemt, in een omgeving die verder niet te veel verandert. Elke soort reageert net weer anders, voor een algemene uitspraak zul je een gewogen gemiddelde moeten maken. Ook insecten, amfibieën en vogels reageren op de temperatuur, weer op een wat andere manier.

De stand van het voorjaar is ook af te leiden uit de temperatuurgegevens. Een goede maat daarvoor is de temperatuursom (Engels: Growing Degree Days). Deze wordt vooral in de Verenigde Staten gebruikt (voorbeeld hier, helaas temperaturen in Fahrenheit), maar ook in sommige Europese landen (voorbeeld hier).

Van de Temperatuursom (=GDD) zijn ook weer verschillende varianten. Je kunt alle waarden boven de 0 graden mee laten tellen, maar je kunt ook een drempel instellen van 5 of 10 graden. Ik ga uit van alle positieve etmaalgemiddelden, en bereken de som vanaf 1 januari.

Uiteraard is de temperatuursom niet overal gelijk. Meestal zien we in het zuidwesten (Vlissingen) de hoogste waarden en in het noordoosten (Nieuw Beerta) de laagste waarden. Inde loop van het voorjaar varandert dat soms. Als het zeewater en het water  van de Waddenzee koud is dan zien we de Wadden steeds meer achterblijven. Dat is nu het geval en voor het laatst was dat in 2013. Voor meer kaartjes klik hier, eerdere jaren via links in de kop van de PDF).

In deze figuur is het verloop van de Temperatuursom van jaar tot jaar uitgezet. Voor zover beschikbaar zijn ook de gegeven van de eerste bloei van voorjaarsplanten weergegeven. We zien dat grote verschillen zijn tussen de jaren; iets wat we natuurlijk allemaal wel weten maar het is interessant om dat te kwantificeren.

Het voorjaar komt nu eerder op gang dan vroeger. Maar hoeveel scheelt dat? Ook daarvan geeft de Temperatuursom een aardige indruk. Het voortschrijdend 30-jarig gemiddelde (klik hier) laat zien dat de verschillende temperatuursommen nu z'n 14 dagen eerder worden bereikt dan 'vroeger). Kijken we naar het voortschrijdend 10-jarig gemiddelde (klik hier) dan zien we dat de vervroeging alweer een tijd stagneert sinds het record-vroege voorjaar van 2007.