Leek me wel geschikt voor het verdiepingsgedeelte van het forum. Bron: De oceaan warmt op dus verdampt er meer water, zou je denken. Maar het blijkt anders te zitten
De oceaan warmt op dus verdampt er meer water, zou je denken. Maar het blijkt anders te zitten
Het klinkt logisch: de aarde warmt op en daardoor verdampt er meer water uit de oceanen. Maar de laatste tijd lijkt er iets anders aan de hand.
Chinese onderzoekers ontdekten dat de verdamping van water uit de oceanen de afgelopen tien jaar is afgenomen. Best gek, want de temperatuur van het wateroppervlak blijft stijgen.
De watercyclus
Het verdampen van water in de oceaan speelt een cruciale rol in de waterkringloop van de aarde. Van alle waterdamp in de atmosfeer is 85 procent afkomstig uit de oceanen. Tot nu toe werd altijd gedacht dat de stijgende temperaturen – ook het zeewater wordt steeds warmer – tot meer waterdamp zouden leiden. Maar sinds eind 2000 is er iets merkwaardigs waargenomen: de toename van de verdamping vertraagt.Opvallende verschuiving
Onderzoekers van de Chinese Academy of Sciences analyseerden satellietdata over de oceaanwarmteflux, oftewel de uitwisseling van warmte tussen de oceaan en de atmosfeer. Er bleek een opvallende verschuiving te hebben plaatsgevonden in de afgelopen decennia.Tussen 1988 en 2007 was er een duidelijke versnelde toename van de waterdamp uit oceanen, maar die trend sloeg eind jaren 2000 om. “Sindsdien is er in twee derde van de oceanen wereldwijd sprake van een afname van de verdamping. Dat heeft geleid tot een lichte daling van de totale verdampingssnelheid tussen 2008 en 2017. Dit is niet wat je normaal verwacht in een opwarmend klimaat”, reageert hoofdonderzoeker Dr. Ma Ning.
De wind
De wetenschappers hadden eigenlijk ook direct een verklaring: de wind. De afname van de windkracht heeft waarschijnlijk tot verschuivingen van de atmosferische circulatiepatronen geleid. Het gaat vooral om de Noord-Atlantische Oscillatie, die onlangs van een positieve naar een negatieve fase is overgegaan.“Veranderingen in windsnelheid kunnen verband houden met de variaties in het klimaatsysteem van de aarde in de afgelopen tien jaar”, legt Ma uit. “De recente afname van de verdamping moet dus niet direct worden geïnterpreteerd als bewijs van een verzwakte waterkringloop, omdat het net zo goed om natuurlijke klimaatschommelingen kan gaan.”
Complex systeem
Dat de verdamping van de oceanen vertraagt, terwijl de aarde opwarmt, druist tegen je intuïtie in. Maar dat merken we vaker in de klimaatcrisis: het klimaatsysteem op aarde is enorm ingewikkeld en er zijn allerlei feedbackloops en andere mechanismen die ineens voor onverwachte ontwikkelingen kunnen zorgen.
De NAO
De Noord-Atlantische Oscillatie (NAO) wordt bepaald door het verschil tussen een lagedrukgebied bij IJsland en een hogedrukgebied bij de Azoren. Dit luchtdrukverschil beïnvloedt de windkracht en windrichting vanaf de oceaan naar Europa en heeft daarmee veel invloed op het weer in vooral West-Europa in de winter.
In een positieve fase is het luchtdrukverschil groot. Dat zorgt voor sterke westenwinden die warme, vochtige lucht naar Europa brengen. De winters zijn dan zacht en nat in Noordwest-Europa, terwijl Zuid-Europa en Groenland droger en kouder blijven.
Als de NAO omslaat naar een negatieve fase wordt het luchtdrukverschil kleiner. De westenwind neemt af en koude lucht uit het noorden kan diep Europa instromen. Dit leidt tot strenge winters met veel sneeuw. In Zuid-Europa valt er juist meer regen.
Maar wanneer slaat de NAO dan om? Dat kan komen door temperatuurveranderingen in de oceaan, verschuivingen van de straalstroom of de interactie met bijvoorbeeld El Niño. Zo’n omslag kan weken tot maanden duren en heeft dan grote gevolgen voor het weer.